Parametrik Sigorta Nedir?

Parametrik sigorta, belirli bir olayın veya ölçülebilir bir göstergenin (örneğin deprem büyüklüğü, yağış miktarı, rüzgar hızı ya da uçuş gecikmesi süresi) gerçekleşmesi durumunda, hasar tespitine gerek kalmadan otomatik ödeme yapan yenilikçi bir sigorta modelidir.
Bu modelde, sigorta şirketi zararın miktarını ölçmek yerine sadece önceden belirlenen parametrenin gerçekleşip gerçekleşmediğine bakar.
Eğer tetikleyici olay (örneğin 7 büyüklüğünde deprem, 150 km/s’yi aşan rüzgar, ya da 3 saatten fazla uçuş gecikmesi) meydana gelirse, ödeme poliçe sahibine otomatik olarak yapılır.

Klasik sigorta modellerinden farkı, zarar miktarına değil olaya dayalı olmasıdır.
Bu sayede parametrik sigorta, hızlı ödeme, şeffaf süreç ve düşük işlem maliyeti avantajlarıyla özellikle iklim riskleri, tarım, enerji üretimi ve seyahat sektörlerinde yaygınlaşmaktadır.

Parametrik Sigortanın Özeti:

✅ Hasar değil, olay temelli çalışır.
✅ Önceden belirlenmiş bir parametre gerçekleştiğinde ödeme yapılır.
✅ Ödeme süreci tamamen otomatik ve hızlıdır.
✅ Doğal afet, iklim, tarım ve seyahat alanlarında uygulanabilir.
✅ Veriye dayalı, şeffaf ve maliyet etkin bir sigorta yaklaşımıdır.

Parametrik Sigorta Nasıl Çalışır?

Parametrik sigortada temel prensip, “bir olay olduğunda ödeme yapılır” şeklindedir.
Buradaki olay, ölçülebilir bir veriyle ifade edilir. Bu nedenle bu model aynı zamanda endeks bazlı sigorta olarak da anılır.

1. Tetikleyici Parametrenin Belirlenmesi

Her parametrik poliçede bir eşik değeri belirlenir.
Bu eşik, olayın şiddetini veya gerçekleşme durumunu ölçen somut bir parametredir.
Örnekler:

• Deprem büyüklüğü 6.5 veya üzerindeyse,

• Rüzgar hızı 150 km/s’yi aşarsa,

• Yağış miktarı 200 mm’yi geçerse,

• Uçuş gecikmesi 3 saatten fazlaysa,

• Sıcaklık 40°C’nin üzerine çıkarsa,

bu parametre gerçekleştiğinde ödeme yapılır.

2. Güvenilir Veri Kaynağı Seçimi

Parametrelerin doğruluğu çok önemlidir. Bu nedenle poliçede, verilerin alınacağı kaynak açıkça belirtilir.
Örneğin:

• Meteoroloji Genel Müdürlüğü (yağış, sıcaklık, rüzgar),

• Kandilli Rasathanesi veya USGS (deprem),

• Havalimanı uçuş sistemleri (rötar),

• IoT sensörleri veya uydu verileri (tarım ve çevre riskleri).

Veri kaynağı, olayı objektif biçimde doğrulayan üçüncü taraf olmalıdır.

3. Otomatik Ödeme Süreci

Tetikleyici gerçekleştiğinde, sistem otomatik olarak ödeme yapar.
Herhangi bir hasar dosyası açılmaz, belge istenmez.
Bu, özellikle afet sonrası dönemlerde likiditeye hızlı erişim açısından büyük avantaj sağlar.

Örnek Senaryo

Bir seyahat sigortası poliçesi düşünelim:
“Uçuş 3 saatten fazla gecikirse 2.000 TL ödeme yapılır.”
Uçuş 3 saat 20 dakika rötar yaptığında sistem bunu otomatik olarak tespit eder ve ödeme kullanıcıya anında yapılır.
Ne belge gerekir, ne de çağrı merkezi süreci.

Parametrik Sigortanın Avantajları

⚡ Hızlı Ödeme

Parametre gerçekleştiği anda ödeme yapılır.
Bu, özellikle doğal afet, seyahat gecikmesi veya üretim kesintisi gibi durumlarda anında finansal destek sağlar.

💰 Düşük Maliyet

Ekspertiz, rapor, evrak ve inceleme süreçleri ortadan kalktığı için operasyonel maliyet düşer.
Bu da primlerin daha uygun seviyede belirlenmesini sağlar.

🌍 Sigortalanması Zor Risklere Erişim

Geleneksel sigorta şirketleri, iklim değişikliği kaynaklı veya düşük frekanslı riskleri sigortalamakta zorlanır.
Parametrik model bu açığı kapatır, çünkü ödemeler objektif bir tetikleyiciye bağlıdır.

🔒 Moral Hazard Azalır

Sigortalının “nasıl olsa sigortam var” diyerek risk azaltma önlemlerini ihmal etmesi (moral hazard) bu modelde görülmez.
Ödeme, zararın büyüklüğüne değil, olaya bağlıdır.

Parametrik Sigortanın Dezavantajları

🎯 Basis Risk (Temel Risk Uyumsuzluğu)

En büyük dezavantaj budur.
Bazen tetikleyici gerçekleşir ama zararın kendisi çok az olabilir — ya da tam tersi, zarar büyük olur ama tetikleyici eşik aşılmamıştır.
Bu nedenle parametre ve gerçek zarar arasında güçlü bir korelasyon kurulması gerekir.

⚙️ Parametre Belirleme Zorluğu

Yanlış seçilmiş bir eşik değeri ürünün etkisini azaltabilir.
Bu yüzden istatistiksel analiz, geçmiş veri ve coğrafi farklılıklar iyi incelenmelidir.

⚖️ Regülasyon ve Hukuki Uyum

Bazı ülkelerde sigorta hukuku “zarar tazmini” esasına dayanır.
Parametrik modeller bu çerçeveye tam olarak uymayabilir.
Türkiye’de bu model için açık bir düzenleme henüz bulunmadığı için, mikro-sigorta veya destek paketi olarak konumlandırılması daha uygundur.

Dünyadaki Parametrik Sigorta Örnekleri

Karayipler – CCRIF

Caribbean Catastrophe Risk Insurance Facility (CCRIF), 2007 yılında kurulmuş bölgesel bir sigorta havuzudur.
Kasırga, deprem ve aşırı yağış parametrelerine dayalı olarak, Karayip ülkelerine otomatik ödeme sağlar.
Örneğin bir kasırga Karayipleri vurduğunda, uydu verileri ve rüzgar ölçümleri tetikleyici olarak kabul edilir; hükümetlere birkaç gün içinde ödeme yapılır.

Afrika – ARC (African Risk Capacity)

Afrika Birliği’ne bağlı ülkeler, kuraklık ve aşırı yağış risklerine karşı ARC çatısı altında parametrik sigortalar yaptırıyor.
Bu sistemde uydu görüntüleriyle yağış miktarları izleniyor ve kuraklık eşikleri aşıldığında ödeme yapılıyor.

Tarım Sigortaları

Gelişmekte olan ülkelerde çiftçiler, “yağış 30 mm’nin altına düşerse” veya “sıcaklık 40°C’nin üzerine çıkarsa” gibi parametrik tarım sigortalarıyla korunuyor.
Bu model, küçük üreticilere ulaşmada en etkili yöntemlerden biri haline geldi.

Otel ve Turizm Sektörü

ABD’de bazı oteller, “Kategori 4 ve üzeri kasırga olursa 100.000 USD ödeme” teminatı içeren parametrik poliçeler yaptırıyor.
Bu şekilde, gelir kaybı yaşanmadan işletme devamlılığı sağlanabiliyor.

Teknik Yapı ve Fiyatlandırma Mekanizması

Parametre Seçimi

Parametrelerin seçiminde dikkat edilmesi gerekenler:

• Ölçülebilir olması (veriye dayalı)

• Üçüncü taraf kaynaktan alınması

• Coğrafi olarak sınırlanmış olması

• Zarar ile yüksek korelasyon göstermesi

Fiyatlandırma

Parametrik poliçelerin primi, olayın gerçekleşme olasılığına göre belirlenir.
Örneğin:

• Rüzgar hızı eşiği 180 km/s ise düşük ihtimal → düşük prim,

• Rüzgar hızı eşiği 120 km/s ise yüksek ihtimal → yüksek prim.

Ayrıca “basis risk”, veri güvenilirliği ve ödeme limitleri de fiyatlamada etkilidir.

Ödeme Yapısı

Bazı poliçelerde sabit tutar ödenir (örneğin 10.000 TL),
bazılarında ise olayın şiddetine göre kademeli formül uygulanır.
Örnek:

• 140–159 km/s → %50 ödeme

• 160 km/s ve üzeri → %100 ödeme

Bu kademeli sistem, hem sigortalıya esneklik hem sigortacıya mali kontrol sağlar.

Türkiye ve Seyahat Sigortası Bağlamında Parametrik Modeller

Türkiye’de parametrik sigorta henüz çok yaygın olmasa da, insurtech şirketleri bu alanda öncü olabilir.
Tamamlıyo gibi seyahat odaklı platformlar için parametrik modelin birçok pratik kullanım alanı bulunmaktadır.

Seyahat Rötar ve İptal Paketleri

Bir uçuşun 3 saatten fazla gecikmesi durumunda, sistem otomatik olarak tazminat ödeyebilir.
Bu model, Tamamlıyo Rötar Destek Paketi gibi ürünlerde doğrudan uygulanabilir.

Mikro Konut Sigortası

Kullanıcı tatildeyken evinde “su baskını” veya “yangın” sensörlerinden veri alınabilir.
Eğer olay belirlenen parametreyi aşıyorsa, otomatik ödeme yapılabilir.

Bilet İptal Sigortası

Feribot veya otobüs seferi 2 saatten fazla gecikirse ya da iptal edilirse, parametrik modelle hızlı iade yapılabilir.
Bu sistem, müşteri memnuniyetini artırırken markaya güven kazandırır.

Türkiye İçin Zorluklar ve Fırsatlar

Zorluklar

• Regülasyon eksikliği

• Veri kaynaklarının sınırlılığı

• Tetikleyici ölçümler için teknik altyapı gereksinimi

• Kullanıcıların ürün yapısını anlamakta zorlanması

Fırsatlar

• Mikro sigorta ve gömülü sigorta modelleriyle entegre edilebilir.

• İklim ve afet risklerinin artması, talebi güçlendirir.

• Dijital platformlar üzerinden satış kolaylığı sağlar.

• Kullanıcıya “şeffaf, hızlı, güvenilir” deneyim sunar.

Sonuç ve Öneriler

Parametrik sigorta, sigorta endüstrisinin geleceğini şekillendirecek en yenilikçi modellerden biridir.
Hızlı ödeme, düşük maliyet, veri odaklı tasarım ve iklim dayanıklılığı avantajlarıyla, özellikle dijital platformlar için büyük fırsatlar sunar.

Tamamlıyo gibi insurtech girişimleri için bu model:

• Seyahat gecikmeleri, feribot iptalleri, ev riskleri gibi alanlarda fark yaratabilir,

• Kullanıcı deneyimini iyileştirir,

• Yeni gelir kaynakları ve iş ortaklıkları oluşturur.

Gelecekte, sigorta şirketleri değil; veriyi yöneten teknoloji platformları bu alanda belirleyici olacaktır.
Parametrik sigorta, bu dönüşümün tam merkezinde yer alıyor.

Sıkça Sorulan Sorular (FAQ)

Parametrik sigorta nedir?

Parametrik sigorta, önceden belirlenmiş bir olay veya parametre gerçekleştiğinde, hasar tespitine gerek kalmadan ödeme yapan sigorta modelidir.

Geleneksel sigortadan farkı nedir?

Geleneksel sigortada ödeme, zararın miktarına göre yapılır.
Parametrik sigortada ise ölçülen bir olay eşiğine göre otomatik olarak gerçekleşir.

Türkiye’de uygulanıyor mu?

Henüz erken aşamada olsa da, mikro sigorta ve seyahat sigortası ürünlerinde parametrik modeller kullanılmaya başlanmıştır.